ครั้งหนึ่งมีพ่อบ้านชื่อจัณฑะ
เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ
ถวายบังคมแล้วนั่งสนทนากับพระองค์ เขาได้ทูลถามว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ อะไรเป็นเหตุให้คนบางคนเป็นคนดุ
อะไรเป็นเหตุให้คนบางคนสงบ พระเจ้าข้า?
พระพุทธเจ้าทรงตรัสตอบว่า...
เจริญพร... คุณพ่อบ้าน
ผู้ที่ยังละความกำหนัดไม่ได้
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมแสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นคนดุ
ผู้ที่ยังละความโกรธไม่ได้
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมแสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นคนดุ
ผู้ที่ยังละความหลงไม่ได้
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมแสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นคนดุ นี่แหละคุณพ่อบ้านที่เป็นเหตุให้บางคนเป็นคนดุ
อีกประการหนึ่ง
ผู้ที่ละความกำหนัดได้แล้ว
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมไม่แสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นคนสงบ
ผู้ที่ละความโกรธได้แล้ว
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมไม่แสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นคนสงบ
ผู้ที่ละความหลงได้แล้ว
เมื่อถูกคนยั่วให้โกรธ ย่อมไม่แสดงความโกรธให้ปรากฏ
ผู้นั้นจึงเป็นสงบ นี่แหละคุณพ่อบ้านที่เป็นเหตุให้บางคนเป็นคนสงบ
เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว
พ่อบ้านชื่อจัณฑะได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
พระธรรมเทศนาของพระองค์แจ่มแจ้งยิ่งนัก
พระองค์ประกาศธรรมด้วยปริยายเป็นอันมาก
เหมือนหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนหลงทาง
หรือจุดแสงสว่างในที่มืด เพื่อให้คนได้มองเห็นฉันนั้น
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ขอถึงพระผู้มีพระภาคเจ้า
พระธรรม และพระสงฆ์ว่าเป็นที่พึ่งที่ระลึก
ขอพระองค์โปรดทรงจำข้าพระองค์ว่าเป็นอุบาสก
ผู้ถึงพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งที่ระลึกจนตลอดชีวิต
ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป
พระไตรปิฎกเล่ม ๑๘ หน้า ๓๖๓